en mains, kafada veya bacaklarda istemsiz ve ritmik olarak sallanma – titreme hareketlerine, yürüme ve denge bozukluklarına sebep olan ve ayrıca iç organların çalışmasını da etkileyen nörolojik bir hastalıktır. Sebebi tam olarak bilinmemektedir.
Elleri titreyen her kişi Parkinson hastası mıdır?
Hayır. en mains, kafada veya vücudun başka bir bölgesinde istemsiz ve ritmik olarak gelişen sallanma – titreme hareketine tıpta “tremor” denir. Tremorun farklı çeşitleri ve sebepleri vardır. Tremor bazen elleri kullanırken ortaya çıkar bazen de istirahatta olur. Parkinson hastalarındaki tremor istirahatta ortaya çıkan tremordur. El hareketlerinde, eli kullanırken örneğin bardak, fincan tutarken yemek yerken olan tremor farklı hastalıkların işaretidir.
Parkinson hastalığı belirtileri nedir?
Belirtiler iki türlü olabilir:
- Hareket (motor) dışı belirtiler: koku hissi azalması veya kaybı, kabızlık, depresyon, uyku bozuklukları.
- Hareket (motor) belirtiler: tremor, kas sertliği ve hareketlerde yavaşlama, vücut denge bozukluğu, yürüyüş bozukluğu.
Çoğunlukla hareket dışı belirtiler daha önce, bazen on yıllar önce ve yavaş yavaş başlar.
Parkinson hastalığı belirtileri nelerdir?
Parkinson hastalığı (PH) kronik seyirli ve çoğunlukla ilerleyici bir hastalıktır. İlerleme hızı ve seyri kişiden kişiye farklılık gösterir ve bugün için tam olarak önceden öngörebilmek mümkün değildir.
Hastalığın seyrini yavaşlatan, belirtilerini hafifleten ilaçlar ve tedaviler mevcuttur. Hastanın kendisinin ve yakınlarının hastalığın belirtilerini tanıması ve seyri hakkında bilgi sahibi olması tedavi başarısını artırmaktadır. Aşağıda hastalık seyri sırasında karşılaşılabileceğiniz olası sorunlar ve çözümleri hakkında kısa ipuçları verilmiştir.
Tedavinizde size esas olarak nörolog, fizyoterapist ve beslenme uzmanı (diyetisyen) yol gösterecektir. Bu konuda arzu ederseniz bilgi ve yardım alabilirsiniz.
Parkinson hastalarında sık görülen sorunlar:
Tremor: Önceleri tek elde, ayakta veya bacakta başlar, zamanla vücudun sağ ve sol tarafını etkiler hale gelir. Tremor sadece kol ve bacaklarda değil ağızda, çenede ve dilde de olabilir. Kafanın ileri – geri ritmik ve istemsiz hareketleri gelişebilir bu duruma da “kafa tremoru” denir.
Kas sertliği: Kol, bacaklarda veya gövdede sertlik gelişir. Genelde kaslarda sertliğe bağlıdır. Tek bir eklemde olduğunda yanlışlıkla ortopedik hastalıklarla (örneğin donmuş omuz ile) karışabilir. Tüm gövdede sertlik olabilir, hareketler iyice zorlaşabilir.
Hareketlerde genel yavaşlama (bradikinezi): Tüm hareketlerde genel yavaşlama, hareketlere başlamada güçlük vardır. Ayrıca yüzde mimiklerinde azalma, göz kırpmada seyrekleşme mevcuttur. Bu durum göz kuruluğuna ve gözlerde infeksiyon riskine sebep olabilir. Parmaklarda “el becerisi isteyen” hareketler örneğin düğme iliklemek veya çözmek, yazı yazabilmek zor yapılır hale gelir.
Yürüme bozuklukları: Parkinson hastalarının tipik görünümü küçük adımlarla ve kollarını sallamadan yürümeleridir. Sıklıkla oldukları yerde “donakalmış” gibi dururlar ve tekrar yürümeye başlamaları çok güç olabilir. Bu durum hayat kalitelerini bozar ve düşmelere yol açabilir.
Denge ve duruş bozuklukları: Vücut dengelerini sağlamakta güçlük çekebilirler. Öne veya arkaya kolayca devrilebilirler. Bu durum hastanın ev içinde veya dışında düşme ve travma riskini artırır.
Çiğneme ve yutma güçlükleri: Genelde daha şiddetli hastalık hallerinde ortaya çıkar. Hastanın beslenmesi zorlaşabilir. Besinler nefes borusuna kaçabilir; bu durum solunum zorluklarına ve solunum yolu infeksiyonlarına yol açabilir. Beslenme, yemek yeme veya su içme sırasında öksürük atakları, solunum güçlüğü veya morarma bu olasılığı düşündürmelidir.
Kabızlık: Bazen hastalığın kendisine veya hastalıkta kullanılan ilaçların yan etkisine bağlı olarak önemli kabızlık sorunları ortaya çıkar. Parkinson hastalarında hareket azalması da kabızlığı artıran bir başka etkendir.
Kilo kaybı: Hastalığın ileri evrelerinde kilo kaybı görülebilir. Bu durum genel iştah azlığı, sindirim sistemi bozuklukları, ilaç yan etkileri, depresyon gibi birçok farklı nedene bağlı olabilir.
İdrar kaçırma: Parkinson hastalığı iç organların çalışmasını da etkileyebilir. Hastaların bir kısmında idrar tutamama ve idrar kaçırma sorunları görülebilir. Bazı hastalarda ise idrar yapamama ve mesanede idrar birikmesi gibi sorunlar da olabilir.
Depresyon: Depresyon sık görülür. Hastalığın şiddeti ile orantılı olmayabilir. Çoğu zaman hastalığın tedavisi ile veya psikolojik, psikiyatrik veya davranışsal tedavilerle depresyon tablosu düzelebilir.
PARKİNSON HASTASINA NASIL DESTEK OLABİLİRİM?
Yolunuz uzun olabilir; sabırlı ve sakin olun: Parkinson hastalığı (PH) olan bir kişiyle birlikte yaşamak veya destek olmak için öncelikle siz sağlıklı olun. Hastalık hakkında bilgili olun ve bilginizi güncel tutun. PH kronik bir hastalıktır ve seyri değişkendir. Seyri yavaş veya hızlı olabilir. Bunun için uzun süreli takibinde olacağınız hekiminizin, mümkünse fizyoterapistinizin ve diyetisyeninizin de olmasında yarar var. Diğer hastaların, hasta yakınlarının ve derneklerin deneyimlerden ve desteklerinden yararlanabilirsiniz.
Egzersiz yapın / yaptırın: Egzersiz beyin sağlığını da korur. Düzenli egzersizin nöroprotektif (sinir dokusunu koruyucu) olduğu yönünde kanıtlar çoğalmaktadır; gerek motor (hareket içeren) gerekse bilişsel beyin faaliyetlerine olumlu etkileri olmaktadır. Bu nedenle PH tanısı konduğu andan itibaren hastaların düzenli egzersiz yapmaları önerilir. Egzersiz dışarıda olabileceği gibi hastanın durumuna göre evde de olabilir. Bunun için doktorunuza danışın ve uygun egzersiz destek cihazlarından yararlanın. Egzersiz kalp sağlığı için de gerekli ve yararlıdır; unutmayın. Kendi sağlığınızı korumak için de egzersiz yapmayı ihmal etmeyin.
Ev kazaları ve düşmeleri önleyici tedbirler alın: Çok basit eşyalar takılmaya ve düşmeye sebep olabilir. Etrafta çok gerekli olmayan küçük eşya, sehpa veya yerdeki paspas-yolluk benzeri unsurları kaldırın. En sık kazalar banyoda ve tuvalette yaşanır. Evde yaşam alanlarının emniyeti konusunda profesyonel destek alın. Yürüme ve denge sorunları gece saatlerinde daha da artar ve zorlayıcı olur. Hastalığın ilerlediği dönemlerde gece tuvalete gitmeyi önlemek amacı yatak yanına ördek / sürgü / lazımlıklı sandalye konması bu konuda yardımcı olabilir. Hastalık ilerlemesi ile hastane tipinde kenarlıkları olan yataklar kişinin yardım istemeden kalkmasını önlemede yardımcı olabilir.
Hareketi azaldığında uygun yatak edinin: Hastane tipi yataklar uzun süreli yatan ve hareketi kısıtlı hastalara pozisyon vermek, oturtmak, kaldırmak konusunda da yardımcı olacaktır. Kronik bakım hastalarının yakınlarında hastayı yatırıp kaldırırken zorlanmaya bağlı bel fıtığı ve eklem sorunları çok sık görülen sağlık sorunlarıdır. Bu nedenle başucu ve ayakucu hareketli olabilen hastane tipi yataklar hem hastanın emniyeti ve konforu hem de bakım veren kişilerin konforu için gereklidir.
Doktor kontrollerini aksatmayın: Hastalık ilerleyicidir ancak hızı her kişide farklılık gösterebilir. Hastalığın seyrinde farklı ilaçlar veya tedaviler gerekebilir. Ayrıca diğer hastalıklar ve bu hastalıklar için kullanılan ilaçlar PH tablosunu etkileyebilir. Yeni bir ilaç kullanması gerektiğinde takip eden doktorunu bilgilendirin.
İlaçları düzenli ve dikkatli kullanın: Parkinson ilaçlarını (doktorunuz aksini söylemedikçe) aç karna kullanmak gerekir. Yemekten bir saat önce veya 1-2 saat sonra kullanmaya – vermeye özen gösterin. İlaç aldıktan sonra emilimini artırmak için 15-20 dakika süreyle oda içinde yürüyüş yapmak yararlı olacaktır. Si des médicaments sont utilisés pour d'autres maladies, préparez et tenez à jour des listes de médicaments pour éviter les oublis et la confusion.. Logiciel de liste de médicaments prêt à l'emploi (applications) C'est peut-être une bonne solution à utiliser.
Avez-vous besoin de suppléments vitaminiques dans la maladie de Parkinson?? Les médicaments contre la maladie de Parkinson abaissent souvent le niveau de vitamine B12 et d'acide folique. Par conséquent, il est utile de surveiller de près et de traiter les niveaux de B12 et d'acide folique..
Attention aux infections et à la fièvre: Parfois une simple fièvre ou une pression artérielle élevée (hypertension) ve kalp yetersizliği gibi ilgisiz görünen tıbbi sorunlar PH tablosunun hızla kötüleşmesine sebep olabilir. Bu nedenle tıbbi takiplerini aksatmayın.
Bası yaralarına dikkat edin: Az sayıdaki PH tablosunda hareket yeteneği giderek kısıtlanabilir ve hasta giderek yatağa bağımlı hale gelebilir. Yatak bağımlılığı arttıkça bası yaraları gelişmeye başlayabilir. Hastanızı olabildiğince hareketli tutmaya çalışın; hareket her açıdan iyidir. Yatan hastalar için çarşaflar kırışık kalmasın, düz olsun. Yara gelişimini önlemek için havalı yatak kullanın. Kaçınılmaz olarak bası yaraları gelişirse bunlar için uygun bakım ilaçları kullanabilir ve yara bakım desteği alabilirsiniz.